De beslissing van de mondiale zwembond FINA om transgender vrouwen uit te sluiten van zwemcompetities, maakt veel los bij transgender sporters. We spraken met windsurfster Laura en met hockeyer Lucas over hun ervaringen in de sportwereld. "De discussie uit de topsport over gender en prestaties sijpelt helaas door in de amateurwereld, waar spelplezier en inclusiviteit voorop zouden moeten staan."

Je kunt het duidelijk horen door de telefoon: semiprofessioneel surfster Laura (41) trekt zich het besluit van de zwembond persoonlijk aan. Haar stem begint lichtjes te trillen als ze zegt: "Als iemand een zin begint met 'wie als jongen is geboren...', ben je mij al meteen kwijt. Dat betekent dat je me niet als vrouw ziet."

Laura begon haar transitie zo'n zes jaar geleden. Daarbij pakte ze haar jeugdhobby weer op: windsurfen. "Eerst puur als persoonlijke therapie. Maar ik werd er steeds beter in, daarom heb ik een jaar geleden bij de bond een proflicentie aangevraagd. En gekregen."

Ze specialiseert zich in het gps-speedsurfen. Het idee is simpel: zo hard mogelijk varen. Laura doet mee in de wereldtop, ze haalt snelheden van 65 kilometer per uur. De internationale concurrentie accepteert haar zoals ze is, zegt ze. Maar in Nederland is de weerstand zo nu en dan pijnlijk voelbaar.

"Op het water varen ze geregeld op me in of snijden ze me af", gaat Laura verder. "Dat zijn altijd mannen, trouwens. In kleedkamers zijn er altijd wel vrouwen – niet allemaal natuurlijk – die me wegkijken. Laatst nog iemand die zei: o, ik dacht dat dit de vrouwenkleedkamer was. Dat is moeilijk. Daarom kleed ik me liever op het strand om. Dan sta je in het openbaar vrij bloot te zijn, ook niet prettig, maar beter dan kwetsende opmerkingen moeten verwerken."

Terug naar de uitsluiting van transgender atleten. Volgens Laura ligt de fout in de basis bij het Internationaal Olympisch Comité. Dat heeft in de nieuwe richtlijn van najaar 2021 internationale sportbonden de ruimte gegeven zelf te bepalen of transgender atleten mogen deelnemen.

"Veel bonden grijpen die vrijheid aan om transgenders uit te sluiten", zegt Laura. "In Engeland en Amerika zijn ze zo conservatief dat ze medici laten opdraven om te zeggen: deze atleet is als jongen geboren, dus die heeft een oneerlijk voordeel."

Laura, die als ambassadeur van de Stichting Pride and Sports in contact staat met de Nederlandse zwembond, stelt dat die bond wel positief staat tegenover de deelname van transgender atleten. "Maar helaas heeft de mondiale bond een andere mening."

Terwijl, zegt Laura, dat 'mogelijk voordeel' moet zijn. "We weten het helemaal niet, omdat niemand het goed uitzoekt. Ik ben zelf tijdens mijn transitie 40 procent van mijn spierkracht verloren. Dat heb ik deels wel weer opgebouwd, maar door te sporten, ik krijg dat niet cadeau. Ik vind dat ze het oude systeem weer moeten hanteren: een maximaal testosteronniveau. Dan heeft iedereen een eerlijke kans."

Lucas Nieuwenhuis (25) bewandelde de omgekeerde route, zij het op jongere leeftijd. Hij begon zijn transitie als 12-jarige. Lucas speelde hockey in een meisjesteam en ging maar op doel staan, want dan hoefde hij tenminste geen rokje aan. Dat werkte goed, op één keer na: de wedstrijd werd stilgelegd, want zag de tegenstander daar geen jongetje onder de lat staan? Lucas: "Ik zag er toen al uit als een jongetje."

"Toen ik wist dat ik mijn naam wilde veranderen, wist ik ook dat ik niet op de club kon blijven. Ik zag het niet zitten om binnen de club van rol te veranderen. Mede om mezelf te beschermen tegen rare reacties en gedoe."

Lucas ging – met zijn nieuwe naam – op voetbal. "Ik had gelukkig een coach die er ontzettend goed mee omging. Ik ging niet onder de douche en niet met het team in de kleedkamer. Althans, ik douchte in de kleedkamers van scheidsrechters. Ik miste een deel van het groepsproces, maar kon me wel staande houden."

We schreven eerder dit zondaginterview met Lucas:

Ook Lucas veroordeelt de stap van de zwembond FINA, en koppelt die aan de veel grotere amateurwereld: "Deze discussie betreft 1 procent van alle sporters, namelijk de topsporters. Dat is zo jammer. Want het heeft grote gevolgen voor de 99 procent amateursporters. Zij voelen zich ook afgewezen. Voor hen is toetreden tot een sportclub meer beladen en moeilijker geworden."

Terwijl, vindt hij, de kwestie 'gender en prestaties' in de amateurwereld van ondergeschikt belang is. "Amateursporters maken zich normaal helemaal niet druk over de vraag of ze tegen iemand spelen die een transitie heeft doorgemaakt. Maar de discussie uit de topsport sijpelt helaas door in de amateurwereld, waar spelplezier en inclusiviteit voorop zouden moeten staan."

Lucas zelf speelt nu weer hockey. Hij staat nog altijd op doel, ook al spelen zijn huidige teamgenoten – mannen dus – wel in broekjes. "In het begin durfde ik het nog niet zo goed te zeggen. Ik zei alleen: om medische redenen douche ik niet met de rest. Inmiddels weet iedereen het. Dat is geen probleem gelukkig, maar je moet wel stevig in je schoenen staan om dat af te dwingen."

Daarom is de uitsluiting door de zwembond ook zo schadelijk, vindt Lucas. "Het signaal dat je hoort is: de sportwereld heeft je er liever niet bij, het is oneerlijk."

"Maar testosteron is niet alles in sport. De zwemmer Michael Phelps maakt van nature de helft minder melkzuur aan, heb ik weleens gelezen. Hij heeft toevallig ook een voor zwemmen gunstig postuur. Grote handen zijn een voordeel bij zwemmen. Iedereen is anders, bedoel ik. Sport is zo complex, dat kun je niet vatten in één waarde, geboren als jongen of als meisje. Ik zou zeggen: maak sport eerst toegankelijk, dan kun je het tenminste meten."

Ook Laura hamert daarop. "Probeer het gewoon. Sport gaat om techniek, materiaal, behendigheid en andere dingen, en echt niet alleen om testosteron. Ik moest zelf ander materiaal kopen, omdat ik de kracht niet meer heb voor mijn oude spullen."

En, net als Lucas, wijst ze op het 'doorsijpeleffect': "Als de profsporten zich zouden openstellen, wordt het voor alle transgenders makkelijker zich aan te melden bij een vereniging. Nu durven alleen mensen dat die bereid zijn alle drek en beledigingen te incasseren. De meesten blijven maar in de luwte, omdat ze bij voorbaat weten dat ze beschuldigd worden van valsspelen."

Woordvoerder Sophie Schers: "Dit is een schadelijke ontwikkeling. Het IOC heeft de bonden meegegeven: zorg voor inclusie. Maar ze bieden tegelijk een uitweg: als er reden is te denken dat iemand een fysiek voordeel heeft, mag je ze uitsluiten van competitie.

"Helaas heeft de internationale zwembond die uitweg aangegrepen. En we zijn bang dat meer bonden van andere sporten dit slechte voorbeeld volgen.

"De top bereik je niet op basis van trainen alleen. Het gebeurt op basis van vooroordelen. Op basis van angst. Niet op basis van meetbare resultaten. Ook richting de samenleving is dat schadelijk. Iedere transgender persoon die wil sporten, voelt zich buitengesloten."

Altijd weten wat er speelt? Download de gratis RTL Nieuws-app en blijf op de hoogte.